Op het draaiwieltje bovenop je camera staan allerlei symbolen. Dit zijn de automatische modi, zoals de sportmodus en de portretmodus, en de prioriteitstanden. De prioriteitstanden zijn de standen waarin je meer controle hebt over de instellingen. In de twee prioriteitstanden krijgt één van de onderdelen van de belichtingsdriehoek prioriteit. Dat is het diafragma of de sluitertijd. In de prioriteitstanden kun je ook de ISO-waarde en witbalans handmatig instellen. Wij vertellen je meer over de prioriteitstanden van je camera.
De belichtingsdriehoek
ISO waarde, sluitertijd en diafragma bepalen samen hoe licht of donker jouw foto wordt. Dit wordt de belichtingsdriehoek genoemd. De sluitertijd is de tijd dat het beeld op de sensor geprojecteerd wordt. Hoeveel licht er door de lens op de sensor valt wordt bepaald door het diafragma). De ISO waarde bepaalt hoe gevoelig de sensor vervolgens is voor het licht dat doorgelaten wordt.
Pas je één van de drie waarden aan, dan zal je foto lichter of donkerder worden. In de volledig handmatige modus stel je alledrie de onderdelen van de belichtingsdriehoek handmatig in. In de prioriteitstanden kies jij de ISO waarde en het diafragma of de sluitertijd en dan bepaalt de camera de derde waarde. 
Prioriteitstand voor sluitertijd
Fotografeer je snel bewegende onderwerpen, of fotografeer je zonder statief in een situatie met weinig licht, dan kun je het best gebruik maken van sluitertijdprioriteit (Tv bij Canon of S bij Nikon). In deze modus kies je zelf de sluitertijd en de ISO waarde. De camera meet vervolgens het beschikbare licht en bepaalt daaruit het diafragmagetal dat voor een ‘goed’ belichte foto zorgt. Welke sluitertijd je het beste kunt kiezen hangt af van de snelheid van je onderwerp.
Gebruikt je camera al het kleinste diafragmagetal en is je foto nog steeds te donker? Kies dan een hogere ISO waarde.
Prioriteitstand voor diafragma
Als scherptediepte belangrijker is dan bevriezing van beweging, dan fotografeer je in de diafragmaprioriteit (Av bij Canon en A bij Nikon). In deze modus kies jij het diafragma en vervolgens berekent je camera de sluitertijd. Voor een onscherpe achtergrond kies je een groot diafragmagetal. Om zoveel mogelijk in beeld scherp te hebben, kies je juist een klein diafragmagetal.
Houd wel in de gaten dat de sluitertijd niet te lang wordt en daardoor in onscherpe foto’s resulteert. Een te lange sluitertijd voorkom je door de ISO waarde te verhogen tot je de gewenste minimale sluitertijd bereikt. Als de situatie het toelaat, kun je ook gebruik maken van een statief om de ISO waarde laag te houden.
Als de foto’s te licht of te donker worden in de prioriteitstanden
Soms worden je foto’s in prioriteitstanden continu te licht of te donker. Dit kan komen doordat je camera een minimaal of maximaal getal voor de automatisch bepaalde waarde bereikt heeft. Fotografeer je bijvoorbeeld met een lens die tot f/5.6 kan en is je foto bij f/5.6 nog te donker? Dan zou de camera liever een waarde kleiner dan f/5.6 kiezen, maar kan dat niet door de beperkingen van de lens. Vaak knippert de diafragmawaarde in dit geval in je zoeker. De oplossing hier is je ISO waarde verhogen.
Heeft je camera niet zo’n extreme waarde bereikt, dan zit het probleem in de lichtmeting van de camera. Misschien meet je camera het licht op een donker of licht vlak dat niet representatief is voor de rest van de foto. Als je camera de automatische waarde op dat vlak baseert terwijl de rest van de scène lichter of donkerder is, wordt je foto te licht of te donker. Je kunt dan twee dingen doen:
- De lichtmeting aanpassen
- Belichtingscompensatie gebruiken
Is helemaal handmatig fotograferen niet beter?
Sommige fotografen zijn van mening dat je altijd het beste in de handmatige modus fotografeert. In prioriteitstanden kun je even goede foto’s maken als in volledig handmatige modus, mits je de belichtingsdriehoek goed begrijpt. Een voordeel van fotograferen in de volledig handmatige modus is dat je instellingen tussen foto’s gelijk blijven tot jij ze verandert. Dit kan een voordeel zijn, omdat je alles helemaal zelf in de hand hebt. Een nadeel van volledig handmatig fotograferen is dat je de instellingen steeds moet wijzigen als de lichtomstandigheden tussendoor veranderen.
Onthoud: een goede foto is afhankelijk van de door jou gekozen waarden voor de belichtingsdriehoek, maar in welke stand je die waarden ingesteld hebt maakt niet uit.
Wil je meer leren over fotograferen in de prioriteitstanden of in volledig handmatige modus? In onze online fotografiecursus gaan we er dieper op in.
