Sterren fotograferen: hoe doe je dat?

Heb jij ook altijd de neiging om je camera uit je tas te halen als je onder een perfect heldere sterrenhemel staat? Sterren fotograferen wordt astrofotografie genoemd, is wel even iets anders dan fotograferen bij daglicht. Want: welke instellingen moet je gebruiken voor het fotograferen van sterren, als het buiten zo donker is? En waar moet je op scherpstellen? We geven je met deze tekst in een lesje sterren fotograferen. 

Fotografeer sterren op een locatie waar het echt donker is

Je ziet de sterren beter wanneer je op een plek staat met minder omgevingslicht. Midden op het Kootwijkerzand zie je bijvoorbeeld veel meer sterren dan wanneer je in het centrum van Amsterdam staat. Zoek dus een donkere plek in de natuur. Wil je liever niet de hele nacht wakker zijn, dan kun je ook je tent meenemen naar een natuurkampeerterrein, je wekker zetten en dan vanaf de afgelegen camping je foto’s maken.

Kijk naar de weersvoorspelling en de maanstand

Vrij voor de hand liggend: bij bewolkt weer zie je geen sterren. Bekijk voor vertrek de weersvoorspelling, zodat je niet voor niets midden in de nacht in de wildernis staat te wachten op een heldere sterrenhemel. Bij licht bewolkt weer kun je de sterren wel zien, maar heb je het risico dat de wolken als vage strepen vastgelegd worden.

Kijk ook naar de stand van de maan. Een halve tot volle maan heeft hetzelfde effect als de lichtvervuiling van een stad: de sterren worden minder goed zichtbaar en je ziet lichte vlekken in de hemel daar waar het meeste licht vandaan komt. Je kunt dus het beste op pad gaan als de maan slechts een dunne sikkel is.

Zoek een interessante voorgrond voor je sterrenfoto

Ook bij het fotograferen van sterren is compositie belangrijk. Je kunt er natuurlijk voor kiezen om enkel de sterren in een heldere lucht te fotograferen, maar je kunt je foto naar een hoger niveau tillen door een mooie voorgrond uit te zoeken. Denk aan een eenzame dode boom, een open stuk in een bos of reflectie in water. Of misschien een persoon met hoofdlamp op zijn hoofd op een duintop. Je kunt bij daglicht al op zoek gaan naar interessante voorgronden en die locaties op de kaart op je telefoon opslaan, zodat je in het donker niet zo hoeft te zoeken.

Waar moet je op focussen als je sterren fotografeert?

Focus op het oneindige door het schuifje op je lens naar handmatig scherpstellen te schuiven. Je kunt vervolgens door je oculair (dat kleine schermpje op je camera waardoor je het beeld ziet) of via live view kijken en net zo lang aan de lens draaien tot wat het verst van je verwijderd is scherp is. Kies bijvoorbeeld een kleine boom aan de horizon of de sterrenhemel zelf. Veel lenzen hebben ook een oneindig-teken op de lens staan, waar je je scherpstelring ook direct naartoe kunt draaien.

Instellingen voor sterren fotograferen

Er is ’s nachts weinig licht, dus stel je je camera zo in dat hij zoveel mogelijk licht opvangt. Kies daarom een klein diafragmagetal, dus een groot diafragma. Bij een grote opening van het diafragma valt er meer licht op de lens en dus genoeg licht vangt om de sluitertijd relatief kort te houden. Een lange sluitertijd zou ervoor zorgen dat de sterren als strepen weergegeven worden (daarover later meer). Kies daarom voor een sluitertijd van maximaal 20 seconden. Het derde element van de belichtingsdriehoek, de ISO-waarde pas je vervolgens aan aan het door jou gekozen diafragma en sluitertijd. Kies een zo laag mogelijke ISO-waarde waarbij je foto’s nog wel goed belicht worden.

Next level sterren fotograferen: de beweging van de aarde vastleggen

Met bovenstaande instellingen leg je de sterren vast als stipjes in de hemel. Je kunt de sterren ook als strepen fotograferen als gevolg van de draaiing van de aarde. Dit doe je door met een sluitertijd van meer dan een halve minuut te fotograferen. Deze manier van fotograferen kost meer tijd en oefening, maar dan heb je ook wat. Zoek op je telefoon of kompas op waar de Noordpool is. Als je dit punt in het midden van je beeld plaatst, zal de cirkel netjes om het middelpunt van je camera gemaakt worden. Zet je camera in een volledig handmatig programma en stel de sluitertijd in op ‘bulb’. Druk je in de bulb-modus de ontspanknop in, dan blijft de sluiter net zo lang open totdat jij opnieuw de ontspanknop indrukt. Experimenteer met hoe lang je moet belichten om de sterrenstrepen op de foto te krijgen. Begin bijvoorbeeld eens met 30 minuten en verleng indien nodig. Kies voor een hoge ISO-waarde (1000 of hoger) zodat je foto niet te donker wordt. Een statief is bij het gebruik van zulke lange sluitertijden onmisbaar, en een afstandsbediening is aan te raden. 

Mooie sterrenfoto’s gemaakt?

Heb jij het sterren fotograferen onder de knie en een topfoto gemaakt? Deel hem op je Instagram en tag @sunfieldacademy!
Wil je meer leren over dit soort coole technieken? Bekijk onze fotografiemasterclasses!

De foto's in dit blog zijn gemaakt door Karsten Vink, één van de leden van onze online fotografiecommunity The Backpacker. De foto's zijn gemaakt met de Nikon D610 met een 17-35mm f/2.8 lens. Voor de foto's is gefotografeerd bij 17mm met f/2.8, ISO1600 en een sluitertijd van 25 seconden.