Auteursrecht voor fotografen: mogen mensen jouw foto’s zomaar gebruiken?

Misschien kom je opeens je foto tegen op een website of in een tijdschrift, terwijl jij daar nooit toestemming voor gegeven hebt. Je auteursrecht (of copyright) is dan waarschijnlijk geschonden. We willen je in dit bericht meer leren over auteursrecht voor fotografen.

Hebben fotografen auteursrecht?

Auteursrecht, of copyright in het Engels, is het recht van een kunstenaar om te bepalen wat er met zijn werk gebeurt. Ook fotografen hebben auteursrecht over hun foto’s. Dat geldt voor foto’s die gemaakt zijn door een professionele fotograaf, maar ook voor simpele vakantiekiekjes met de telefoon. Dankzij het auteursrecht dat jij als fotograaf hebt, mogen andere mensen jouw foto’s niet zomaar bewerken of publiceren. Dit is bij de wet vastgelegd.

Fotograferen in opdracht: hoe zit het met auteursrecht?

Ook als een klant jou betaalt voor een fotoshoot en geleverde foto’s, blijf jij het auteursrecht houden. Jouw opdrachtgever betaalt voor toestemming om jouw foto’s te gebruiken. Voor alle duidelijkheid kun je dit in je communicatie vooraf al melden aan je klant, bijvoorbeeld in de algemene voorwaarden. Je kunt het auteursrecht eventueel overdragen op iemand anders door beiden een document te ondertekenen waarin dit afgesproken wordt.

Werk je als fotograaf in loondienst, dan heeft jouw baas het auteursrecht van de foto’s die jij in zijn opdracht maakt. Vaak staan hierover afspraken vermeld in jullie contract. Je kunt hierbij eventueel wel iets op laten nemen over het persoonlijkheidsrecht. Volgens het persoonlijkheidsrecht mag je bezwaar maken als iemand je foto lelijk bewerkt/wijzigt of publiceert met een naamsvermelding die niet jouw naam is, ook als het auteursrecht niet bij jou ligt.

Op gebouwen en schilderijen zit ook auteursrecht

Ook op gebouwen zit auteursrecht. Dat betekent niet dat je geen gebouwen op de foto mag zetten, maar wel dat je dat alleen mag doen zonder fotomanipulatie. Zeventig jaar na het ontwerpen van het bouwwerk vervalt het auteursrecht. Ook op schilderijen en andere kunstwerken geldt auteursrecht. Voor het maken en publiceren van foto’s van kunst moet je toestemming hebben van de kunstenaar.

Portretrecht voor fotografen

Als we het dan toch over rechten en wetten hebben, kunnen we ook gelijk de rechten bespreken van degene die jij op de foto zet. Mensen hebben portretrecht, wat betekent dat jij foto’s van mensen niet zonder toestemming tentoon mag publiceren. Foto’s van mensen die onherkenbaar op de foto staan, bijvoorbeeld doordat ze van je af lopen, mag je wel zonder toestemming publiceren. Er zijn enkele uitzonderingen op deze wet. Zo mogen foto’s die een bepaalde nieuwswaarde hebben, wel worden gepubliceerd omdat ‘het volk recht heeft die foto te zien’. Plaats je deze foto omdat je er wat aan wilt verdienen, dan kan het zijn dat je daarvoor wel toestemming nodig hebt. Dit geldt bijvoorbeeld voor foto’s van bekende mensen, omdat je dan geld verdient profiteert van hun bekendheid.

Stel algemene voorwaarden op

Met een heldere communicatie over de rechten en plichten van jou en je opdrachtgever, voorkom je gedoe achteraf. Voor jou en je klant is het belangrijk dat het duidelijk is wat je klant wel en niet mag doen met de foto’s die jij voor hem maakt. Je kunt hiervoor algemene voorwaarden opstellen en deze samen met je offerte naar je klant te sturen. Hierin kun je onder andere opnemen waar en hoe je klant de foto’s mag publiceren. Je kunt ook een samenwerkingscontract maken die je door je klant laat ondertekenen.

Meer over auteursrecht voor fotografen

Gelukkig zijn er in het doolhof van wetten en regels experts die je kunnen helpen. Op de websites van Charlotte’s Law, Spaans & Spaans en Lady Lawyer kun je meer lezen over auteursrecht en je algemene voorwaarden voor je op laten stellen. Mocht er een keer een probleem ontstaan, dan kunnen zij je verder helpen.

Wil je meer leren over alle takken van de fotografie? Bekijk onze fotografie masterclasses of meld je aan voor The Backpacker, onze fotografiecommunity. Ben je op het punt beland dat je van fotografie je werk wilt maken? Bekijk dan eens ons Sunfield Academy Program: professioneel fotograaf worden.